Act For Peace

Een integratie- en humanisatieproject

Vluchteling, asielzoeker of gewoon mens op zoek naar? Er wordt veel gezegd over asielzoekers zoals je ze moet noemen, voordat ze erkend worden tot vluchteling. Voor het op papier staat dus.

                                                                            Foto Bart Vermeer

Maar is het begrip niet ruimer dan dat?

Is in weze niet iedereen op een bepaald moment in zijn leven een vluchteling om welke reden dan ook? Nu goed, “asielzoeker” is iets anders en klinkt door alle berichtgevingen heen vaak negatief. Politiek vluchteling daarentegen is iets apart en dat doe je niet als je niet vreest voor je leven. Maar ook hier is het begrip ruim te interpreteren. En sommige, vaak ouderwetse regels, houden er weinig tot geen rekening mee. Voor je dus van asielzoeker erkend wordt tot vluchteling heb je vaak al een heel lange bureaucratische weg afgelegd. Geen wonder dat sommigen het beu geraken, hun toevlucht tot Engeland zoeken of het proberen via een visum, maar dat ter zijde.

Wat doe je dan ondertussen als je hier ergens in Europa bent beland?

                                                                                Foto Lucien D

Afhankelijk van de tijd de je al wacht en een erkende verblijfsregistratie hebt (adres van het opvangcentrum) kan je al werk gaan zoeken (dit kon vroeger niet waardoor sommigen jarenlang wachtten op een beslissing voor zij aan het werk konden). Maar dat is niet evident als je de taal niet kent. Gelukkig kan je je al snel inschrijven voor een cursus Nederlands, éénmaal je een erkend vluchteling bent is dit trouwens ook verplicht. Of soms kan je dankzij ngo’s en vrijwilligers kan meedoen aan een activiteit of een project. En daar wil ik het nu even over hebben: een project in de buurt waarbij je de kans krijgt de taal en andere culturen te leren kennen.

Je merkt het misschien, ik werkte voorheen al veel met mensen op de vlucht. En deze zomer kreeg ik de kans om dit te doen vanuit een creatieve invalshoek. Zo werd me gevraagd om een workshop ‘theater’ te geven samen met actrice en zangeres Nele Mennes.

De opzet van de workshop was het bevorderen van de interculturaliteit tussen jongeren.

In dit geval een uitwisselingsproject tussen Turkse mensen komende van onder andere Istanbul en Ankara en mensen uit een asielcentrum in de buurt. Ik keek ernaar uit en bereidde me zo goed voor als ik kon. Alleen, het zou een wel heel diverse groep worden en de taal die we moesten gebruiken was het Nederlands en Engels. Zouden we elkaar begrijpen? Ja, gelukkig wel, want we spraken een universele taal, die van theater, en menselijkheid.

De workshop duurde 5 dagen. De mensen zelf, 6 Turkse en 8 Afghaanse, verbleven gedurende die periode in het ‘Huis over de grenzen’, een onderdeel van het Duits Militair Kerkhof te Lommel (dat valt onder de Duitse oorlogsgravendienst).

Samen met collega Nele en organisatrice Helena bedachten we een plan. Als theatermakers zullen we elk vanuit onze ervaringen elkaar aanvullen en toewerken naar een voorstelling, die we tot slot tonen in het centrum van de stad.

Het werkproces verliep verbazend vlot, als een natuurlijk gebeuren.

We begonnen met kennismakingsspelen en voelden meteen aan dat iedereen er wel zin in had, ook zij die eerder verlegen waren en niet echt theaterambities hadden. Zo was er één heel timide koppeltje bij voor wie het echt een heuse overwinning was om zich op die manier te tonen.
Ze stelden zich open en lieten zich inspireren door de speelse opdrachten. 

                                                                  Foto Lucien D

De dag erna werkten we met enkele typische theater- en acteerformules om hen in te wijden. Dit ging van korte rollenspelen via improvisaties tot bewustwording via viewpoint technieken. Ook al was de groep superdivers, het werkte en smeedde al snel een band.
’s Middags en ’s avonds werd er door twee vrijwilligers voor eten gezorgd. Elke dag werd de sfeer beter.

De verhalen van de gevluchte mensen waren ’s avonds voer voor emoties.

De eerlijke getuigenissen lieten ook de Turkse bezoekers niet onberoerd.  Het waren heel verschillende verhalen, maar wel verhalen over een gevaarlijke overtocht en een vrees voor hun leven met een intriest afscheid nemen van eigendom, familie en naasten.

Het werd duidelijk: voor zij die er niet inzitten lijkt de wereld van de vluchteling ver weg, verwarrend soms en onzeker, maar voor zij die rechtsreeks in contact komen met de gevluchte medemensen wordt het een verrijkende ervaring.

Ondertussen moest er ook geacteerd worden. We hadden maar vijf dagen dus we vroegen aan hen om samen of alleen iets voor te bereiden. Iets waar zij zelf goed in zijn en absoluut wilden vertellen. Nadat we hen hielpen om keuzes te maken gingen zij aan de slag. De dagen daarna coachten we en werkten aan een optreden.

                                                                            Foto Lucien D

                                             
Poëzie, dans, zang en mime kwamen aan bod.

Hierbij lieten we ons inspireren door ‘de aankomst’ van Shaun Tan. Een surrealistisch beeldverhaal over een gezin dat vlucht naar een totaal nieuwe wereld.

Na vijf dagen toonden zij hun kunnen en vertelden hun verhaal, dit op het Duits Militair kerkhof en midden in de stad. Diegene die er toevallig voorbijkwamen bleven stilstaan en werden geraakt. Het was een moment van tonen en tegelijk van afscheid nemen. Het was onze laatste dag, daarna gingen we elk onze eigen weg verder. Waren we veranderd? Allen hadden we geleerd, van elkaar vooral. Ook ik kwam tot enkele inzichten. 

De vluchtelingenproblematiek is een metafoor geworden voor de tijd waarin we nu als mensheid leven.

Het confronteert ons met het binnenste, en vaak bangste, deel van onze ziel. En de enige manier om met die angst en onzekerheden goed om te gaan en ze te overwinnen is door ze toe te laten, te verbinden met dat waar je angst voor hebt en er met een open blik naar te kijken.

Je kwetsbaar durven opstellen en ontdekken. Vanuit die houding kan je als mensheid verder evolueren. Als je je afsluit van de dingen en je angsten als angsten ziet waardoor je niet meer naar ‘buiten’ durft komen stop je met groeien. Sta op, ontdek en experimenteer. En als iets niet werkt, zoek dan samen, op een zo hoog mogelijk niveau, naar oplossingen.

Maar ik wil niet te filosofisch of belerend worden. Ik onthoud alleen dat door samen te werken met andere culturen je je blik verruimt, je angsten overwint en alles plots veel menselijker wordt, herkenbaar zoals jij en ik.

Zulke projecten zouden moeten blijven bestaan. Zij verbinden mensen en verbinding neemt angsten weg. Je leert van elkaar en je evolueert, ook als maatschappij.

Kortom, zoals zij meermaals zeiden:

“We are all human... looking out for a place to be human.”

#ActForPeace

Hier enkele getuigenissen van mensen tijdens deze workshop: